سخن گفتن از مفاهیمی چون عقل و عقلانیت مانند بسیاری از مفاهیم دیگر ما را به وادی اختلاف­نظرهای اساسی که گاهی به تشتت منجر می­شوند می­کشاند. چنان­که مفهوم عقلانیت در اثر گذشت زمان، به­عنوان مفهومی تاریخی تلقی گردیده و تعابیر گوناگونی در مورد آن مطرح شده است و در بسیاری از سطوح به­کارگیری مفهوم عقلانیت توأم با گمراهی و ابهام در فهم معنی و مصداق آن بوده است. از سویی نکته قابل توجه این است که تعلیم ...

سخن گفتن از مفاهیمی چون عقل و عقلانیت مانند بسیاری از مفاهیم دیگر ما را به وادی اختلاف­نظرهای اساسی که گاهی به تشتت منجر می­شوند می­کشاند. چنان­که مفهوم عقلانیت در اثر گذشت زمان، به­عنوان مفهومی تاریخی تلقی گردیده و تعابیر گوناگونی در مورد آن مطرح شده است و در بسیاری از سطوح به­کارگیری مفهوم عقلانیت توأم با گمراهی و ابهام در فهم معنی و مصداق آن بوده است. از سویی نکته قابل توجه این است که تعلیم ...

پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی پارادوکس میان افزایش کمی تحقیقات و نارضایتی محققان از زمینه های رشد نوآوری بپردازد. به این منظور، رابطه عقلانیت و گرایش به نوآوری را در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد آزمون قرار داده است. ضمن بومی سازی در پایین ترین سطح ( چالش دیدگاههای نظری آدورنو و هورکهایمر با یافته های مطالعه اکتشافی ، تحقیقات داخلی و تجر...

عقلانیت ابزاری کارایی مدار مدیریتی در اندیشه جامعه شناسی های خود را به عقلانیت زمینه مدار می دهد که در آن مشروعیت برون سازمانی به اندازه کارایی درون سازمانی اهمیت دارد. منطق مدیریتی کارایی طراحی ساختارهای کارا و منطق اجتماعی مشروعیت، کارکرد سمبلیک ساختارها را برای سازمان مؤثر دانسته و کنار گذاشتن وظیفه شناسانه کارایی را در طراحی ساختار خاطر نشان می سازد. این مقاله در صدد تبیین دو نوع ساختار ساز...

این رساله به بررسی ارتباط عوامل سیاسی باتطور گفتمان عقلانیت درمذاهب کلامی می پردازد. منظور ازگفتمان عقلانیت رویکردهای روشی است که متکلمان جهت اثبات عقاید دینی به کار گرفتند. سیر تحولات تاریخ اسلام ویافته های نظری بسیاری ازمحققان، نشان گر ارتباط متقابل تحولات سیاسی، فرهنگی واجتماعی جامعه اسلامی با تحولات معرفتی است. مذاهب کلامی و رویکردهای روشی متکلمان نیز، به عنوان یکی از مظاهر معرفت دینی درقرو...

چکیده رساله حاضر با بهره گیری از روش شناسی انتقادی مبتنی بر کُنش ارتباطی به تبیین مناسبات دین و دولت در دوره جمهوری اسلامی می پردازد. بر این اساس هم الگوهای رسمی و غیررسمی مناسبات دین و دولت را مورد نقد و بررسی قرار می دهد و هم در الگوی مطلوب خود با عنوان «تعامل دائمیِ دین و دولت در حوزه عمومی» از نظریه کُنش ارتباطی بهره می گیرد. نظریه کُنش ارتباطی انسجام اجتماعی را فارغ از نگرش تک ساحتی مورد توج...

نظریه رفتار عقلانی و به بیان دیگر انتخاب عقلانی که در نیمه اول قرن بیستم مقبول اقتصاددانان واقع شده مدعی عقلانیت کامل (مطلق، ایده­آلی و جهان­شمول) انسان اقتصادی بوده است. در این پژوهش دوام این مقبولیت به عنوان یک ایده مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه انتقاد و به ویژه ارائة نظریه، الگو یا رویکرد جایگزین می‏توانست این ایده را رد کند، در آثار متخصصان، این گونه موارد جستجو شد، بنابراین ا...

عقلانیت ابزاری کارایی مدار مدیریتی در اندیشه جامعه شناسی‌های خود را به عقلانیت زمینه مدار می‌دهد که در آن مشروعیت برون سازمانی به اندازه کارایی درون سازمانی اهمیت دارد. منطق مدیریتی کارایی طراحی ساختارهای کارا و منطق اجتماعی مشروعیت، کارکرد سمبلیک ساختارها را برای سازمان مؤثر دانسته و کنار گذاشتن وظیفه شناسانه کارایی را در طراحی ساختار خاطر نشان می‌سازد. این مقاله در صدد تبیین دو نوع ساختار ساز...

در این نوشتار با توجه به ادبیات مربوط به بوروکراسی در جامعه شناسی، خاصه با تاکید بر توجه مارکس و وبر در کاربری مفهوم بوروکراسی ، سازمان رسمی و بوروکراسی به مثابه دو پدیده تاریخی مختلف لحاظ شده اند که هر یک تاریخ تولدی مستقل از دیگری دارد. مضافا آن که ما زمانی می توانیم از عقلانیت در سطح خرد صحبت کنیم که ساختارها در سطح کلان موفق به تجربه عقلانیت شده باشند. بنابراین قائل شدن صفت بوروکراسی برای س...

مسئله عقلانیت علم، نیازمند بستری برای طرح چیستی عقلانیت است تا در چهارچوب مفهومی از عقلانیت، بتوان چگونگی عقلانیت ماجرای علم را به تصویر کشید. نگارنده در این مقاله تلاش می کند تا با استفاده از مفهوم عقلانیت هدف ـ وسیله نشان دهد که چگونه می توان چنین بستری را فراهم آورد. برای این کار می بایست علم را به عنوان یک فرایند در نظر بگیریم که در آن با مفروض گرفتن اهدافی، می توان عقلانیت دست یابی به این ...